خشکبار، توسعه اقتصاد غیرنفتی

تولید محصولات برتر و درجه یک با خشک کن طلایی، همیشه طلایی با خشک کن های طلایی

کاهش ضایعات، ارجح بر افزایش تولید 

 سالانه به طور متوسط 25 تا 30 درصد محصولات کشاورزی کشور ضایع می شود؛ میزانی که می توانست غذای 10 میلیون نفر را تامین کرده و ارز قابل توجهی را در کشور حفظ نماید. در این میان با توجه به منابع تولید محدود در بخش کشاورزی، تقویت صنایع تبدیلی و تکمیلی، توسعه انبارها و سردخانه ها و استفاده از تکنولوژی های نوین فرآوری، حمل و نقل و بسته بندی می تواند بدون فشار بیش از حد به منابع تولید، توسعه ی همه جانبه ی بخش کشاورزی را موجب شود.

براساس آخرین آمار، میزان ضایعات:

گندم 10 تا 15 درصد، برنج 5/5 درصد، میوه و تره بار 30 درصد، مرکبات 25 درصد، سیب زمینی 48 درصد و گل و گیاه 30 تا 35 درصد گزارش شده است.

میوه ها و سبزی ها مزیتی قابل توجه

تحقیقات نشان می دهد که بیشترین میزان درصد ضایعات محصولات کشاورزی مربوط به بخش باغبانی است. بیش از یک سوم مرکبات تولید شده در استان های شمالی کشور بر روی درختان خشکیده و از بین می رود و دولت در مواردی محدود ناچار است برای آن که کشاورز بیش از این متضرر نشود، بخشی از محصول را خریداری نموده و معدوم کند. میوه ها و سبزی ها به علت دارا بودن مقادیر زیاد آب، فاسدشدنی هستند، که این امر لزوم مصرف به موقع پس از برداشت و یا روش های نگهداری را یادآوری می نماید. 

خشک کن طلایی تنها راه و مناسب ترین انتخاب برای مقابله با مشکل بالا ـ کم مصرف ـ ارزان

اگر در برداشت و یا آماده سازی و جابه جایی آنها دقت کافی به عمل نیاید، فاسد شده و غیرقابل مصرف خواهند بود. در تمام میوه ها و سبزی ها و محصولات ریشه ای 65 تا 95 درصد آب وجود دارد و پس از برداشت می توانند به اعمال حیاتی قبل از برداشت نیز ادامه دهند. زمانی که اندوخته های غذایی و آبی به پایان برسد، محصولات مرده و فاسد می شوند. شرایطی از قبیل درجه حرارت بالا، رطوبت اتمسفری پایین و آسیب فیزیکی موجب سرعت فساد طبیعی می شوند. بی دقتی در جابه جایی محصول باعث ضربه درونی به آن و همچنین شکاف خوردن محصول می شود. در جمع آوری محصولات به استثنای آن دسته از محصولاتی که به صورت مکانیزه برداشت می شوند، در بسیاری موارد دیگر شاهد ضایعات بسیار هستیم. در شرایطی که کشورهای پیشرفته با شکل دادن به درختان و کنترل مواد بهداشتی، جلوی کمترین ضایعات را می گیرند و حتی کار را به جایی می رسانند که ناخن کارگران جمع آوری محصول را چک می کنند تا مبادا آسیبی به محصولات برسد.

    عدم وجود مراقبت های زراعی یا ناقص بودن آنها، عدم وجود مهارت های شغلی در کارگران، رعایت نکردن فاصله های کاشت و نامناسب بودن ماشین های برداشت و فرسودگی آنها، نامناسب بودن شکل و اندازه ی جنس مواد بسته بندی، نبود رعایت نکات فنی در نگهداری، طولانی بودن فاصله مراکز تولید تا مراکز مصرف و نگهداری، کندی در حمل و نقل، عدم وجود تسهیلات مناسب در امر تخلیه و بارگیری، نگهداری بیش از حد مجاز محصول در انبارها و مصرف نامناسب محصولات از جمله علل عمده در ایجاد ضایعات در میوه جات می باشد. ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی می تواند قسمت قابل توجهی از ضایعات میوه و تره بار را بازیابی کند. با ایجاد صنایع تبدیلی از قبیل کنسانتره میوه جات، کمپوت و همچنین نگهداری مناسب در سردخانه ها با استفاده از عملیات صحیح و فنی، می توان این مقدار ضایعات را کاهش داد و علاوه بر آن قسمتی از محصولات تبدیل شده را نیز به خارج صادر کرد و وارد بازارهای جهانی نمود. در ارتباط با مرکبات در کانون های تولید، اقداماتی نظیر چیدن، شستن، سورتینگ، واکس خوردن، بسته بندی، تعبیه سردخانه ها و انبارهای فنی مناسب انجام شده که براساس زمان برداشت با همین الگو نگهداری شود و به عنوان یک محصول زنده با بافت سالم تحویل مصرف کنندگان داده شود.
    ایران از لحاظ مرکبات مقام ششم را در جهان دارد و با افزایش صنایع تبدیلی و بسته بندی صحیح، ارزش افزوده مرکبات 10 برابر افزایش خواهد یافت. در مورد میوه ی سیب، با سطح فعلی بهره برداری صنعتی از سیب تولیدی کشور و تولید کنسانتره سیب در سال، ایران توانسته است بعد از آمریکا، آلمان و لهستان، از این نظر در مقام چهارم قرار گیرد و معادل 6 درصد تولید جهانی کنسانتره را به خود اختصاص دهد.
    صیفی جات، مشکلات تاریخی
    از اقلام عمده صیفی جات، سیب زمینی و گوجه فرهنگی می باشند. در ضایعات 48 درصدی سیب زمینی، 10 درصد آن به دلیل استفاده از بذر نامرغوب و اکثریت 38 درصدی آن باقی ماندن در مزرعه از هنگام برداشت تا ارسال به بازار (تازه خوری، فرآوری یا نگهداری) صورت می گیرد.
    از علل عمده ایجاد ضایعات در صیفی جات می توان به نحوه جمع آوری و نامناسب بودن وسایل کیسه گیری و وسایل حمل و نقل، ضایعات ناشی از کمبود سردخانه و انبار فنی برای افزایش طول عمر نگهداری، عدم وجود تجهیزات شستشو و ضدعفونی، ضایعات ناشی از فقدان بسته بندی، ضایعات حاصل از بازار فروش به علت نقص سیستم توزیع، ضایعات در صادرات و ضایعات در خرید انبوه آنها و عدم نگهداری مناسب اشاره نمود.

خشک کن طلایی تنها راه و مناسب ترین انتخاب برای مقابله با مشکل بالا ـ ایده آل هرجوان

با در نظر گرفتن ضرورت نگهداری بعضی از محصولات مانند سیب زمینی و درجه آسیب پذیری آنها، چگونگی دستیابی به تولید نژادهای مقام را از نظر ساختار ژنتیکی باید در دستور کار برنامه ریزی پژوهشی قرار داد. ضایعات محصولاتی چون سیب زمینی، مرکبات و محصولات فسادپذیر به شکلی بروز می کند که این خود بیانگر آن است که در کنار بی برنامگی تولید و نداشتن الگوی کشت، برنامه ای منسجم برای نگهداری و تبدیل این محصولات نبوده و اگر هست چندان قابل توجه نیست که هزینه و خسارت هنگفتی را روی دست دولت و کشاورزان می گذارد.

    در مورد چغندرقند نیز، ضایعات در هنگام عملیات برداشت محصول، مرحله انبارداری، آماده سازی محصول، عملیات تبدیل و فرآوری، عدم آگاهی کافی تولیدکنندگان، حمل و نقل و بسته بندی رخ می دهد. اکثرا محصول جمع آوری شده در مزرعه به دلیل کمبود جا و ظرفیت پایین مصرف در کارخانه تحویل گرفته نمی شود و چند روز بیرون از کارخانه می ماند. با توجه به اینکه چغندرقند پس از برداشت همچنان به تنفس سلولی خود ادامه می دهد، بدین جهت مقداری از قند ذخیره شده در آن به مصرف فعل و انفعالات تنفسی خودش می رسد. همچنین در مراحل استخراج قند به دلیل فرسودگی و کهنه بودن دستگاه های موجود و عدم امکان مصرف و پایین بودن ظرفیت حتی در مراحل ابتدایی کار، مقدار بسیار زیادی ضایعات داشته که در صورت افزایش ظرفیت کارخانجات از آن جلوگیری خواهد شد. از طرف دیگر بعضی از واحدهای کارخانجات قند کشور فاقد دستگاه قندگیری از ملاس می باشند. 

   غلات، استراتژیک و حیاتی
   

غلات مهمترین منبع غذایی برای انسان است که 65 تا 70 درصد پروتئین مورد نیاز افراد کشور را تامین می کند. در بین غلات، گندم جایگاه ویژه ای دارد. عواملی نظیر جانوران، خسارت ناشی از سن که در سال های طغیانی ممکن است به 40 تا 80 درصد محصول برسد، فرسودگی ماشین آلات کشاورزی بخصوص کمباین ها، ریزش به هنگام برداشت، حمل و نقل، عدم ظرفیت مناسب انبارها، ضایعه در هنگام سبوس گیری گندم، فاصله زیاد سیلوها از محل برداشت، ناقص بودن سیستم بوجاری در سیلوها، سیلو کردن گندم بدون برنامه ریزی و به صورت یک دست و عدم فرصت کافی از زمان برداشت محصول گندم تا آرد شدن آن در ایجاد ضایعات غلات نقش به سزایی دارند. تقریبا یک سوم نان به صورت ضایعات غیرقابل مصرف درآمده و دور ریخته می شود. میزان پروتئین گندم تاثیر مستقیمی بر کیفیت نان گذاشته و افزایش پروتئین گندم می تواند ضایعات نان را به حداقل برساند. پروتئین گلوتن گندم با چشم انسان دیده نمی شود، اما لزوما وجود آن به اندازه کافی در نان مشهود است. از ضایعات موجود نان در حال حاضر می توان به خمیر بودن کناره آن و ترد و شکننده بودن قسمت میانی نان اشاره کرد. بخش عمده ای از این ضایعات به دلیل کیفیت نامناسب پروتئین گندم خریداری شده است. گندمی که برای تولید نان مورد استفاده قرار می گیرد، باید دارای میزان گلوتن مناسبی باشد.

از طرف دیگر نداشتن تخصص و تجربه کارگران نانوایی بخصوص شاطر، عدم نظارت دقیق در کار نانوایی ها، سرعت در پخت، عدم تشویق و تنبیه مناسب از سوی مسوولین، نداشتن دستگاه های پخت مکانیزه و کارآمد هم در افزایش ضایعات نان موثر است. آردی هم که برای پختن نان، یا موارد کاربردی دیگر نظیر ماکارونی و یا شیرینی استفاده می شود، دستخوش ضایعاتی از قبیل امراض، صدمه دیدن دانه های گندم، حشرات، جوندگان، کنه ها، شن و ریگ، بذور علف های هرز، حمل و نقل، عدم نگهداری آرد حداقل به مدت 15 روز بعد از تولید است.

    با کاهش سوبسید بعضی از محصولات غذایی مانند نان، می توان از ضایعات بیش از حد آن جلوگیری کرد. عده ای از کارشناسان با حذف یارانه به دلیل فشار بر قدرت خرید اقشار کم درآمد مخالفند؛ ولی کارشناسان موافق حذف سوبسید، معتقدند با پرداخت های جبرانی به مصرف کنندگان با درآمد پایین، می توان از کاهش خرید جلوگیری نمود. یعنی با تعیین دهک های درآمدی و شرایط پرداخت انتقالی می توان رضایت شهروندان را به دست آورد. لذا یارانه عمومی باید حذف گردد و یارانه تنها شامل قشر خاصی باشد.
   

  برنج، درگیر کشت و فرآوری سنتی

برنج دومین محصول استراتژیک کشاورزی جهان پس از گندم محسوب می شود که با توجه به مشقات فراوان تولید به دلیل کشت، برداشت و فرآوری عموما سنتی، از ضایعات فراوانی برخوردار است. این محصول در عملیات قبل از تبدیل و هنگام تبدیل دچار ضایعات می شود. مقدار زیاد بذر مصرفی در خزانه، نوع رقم، شرایط آب و هوایی و تنش های محیطی، میزان رطوبت شالی در مرحله برداشت، خیس شدن مجدد شالی در اثر بارندگی های بعد از برداشت، انواع روش خرمنکوبی و شرایط انبارداری و همچنین در مرحله خشک کردن شالی در کارخانجات شالیکوبی مشکلاتی وجود دارد که از آن جمله می توان به عدم رعایت مدت زمان مناسب حرارت دهی شالی، نامناسب بودن سیستم خشک کن، نامناسب بودن درجه حرارت، نداشتن رطوبت سنج در خشک کن ها، نداشتن همزن در خشک کن، فقدان ژنراتور مخصوص جهت خاموشی برق، ظرفیت نامناسب خشک کن ها و اختلاط واریته های مختلف و همزمان خشک نمودن آنها اشاره کرد.

خشکبار، توسعه اقتصاد غیرنفتی

بسیاری از محصولات کشاورزی به صورت خشکبار به بازار عرضه می شوند که در این میان محصولی نظیر پسته با بیش از 500 میلیون دلار ارزآوری، نقش عمده ای در توسعه اقتصاد غیرنفتی دارد. چون این محصولات را نمی توان به صورت تازه برای مدت زیادی نگهداری کرد، بنابراین به روش های مختلف به کشمش، برگه زردآلو، قیسی و هلو و غیره تبدیل می شوند تا بتوانند برای مدت طولانی نگهداری و به مصرف برسند.

( خشک کن طلایی طلایی ترین راه تولید محصولات برتر کشاورزی برای هر جویای شغل و کار ماندگار با درآمدی حلال ـ نوش جان ـ بهترین انتخاب و هوشمند ترین نوع خشک کن در ایران )

این ضایعات به دلیل عدم آگاهی کافی برخی از تولیدکنندگان و پایین بودن کیفیت تولید خشکبار است. به جهت عدم رعایت نکات ساده و ناآگاهی این عده، ممکن است فرآورده های ایران جای خود را در بازارهای جهانی از دست بدهد.

    گفتنی است مفهوم در دسترس قرار داشتن غذای کافی و سالم امری است که با افزایش ضایعات محصولات کشاورزی با تهدیدی جدی مواجه است.
    در حدود 25 تا 30 درصد مردم کشور ما از نظر مصرف انرژی و پروتئین، آسیب پذیر هستند. با توجه به اینکه میزان انرژی تولید شده ی محصولات کشاورزی در کشور فراتر از نیاز فیزیولوژیکی افراد جامعه است، و با توجه به ظرفیت های موجود، در صورت طراحی برنامه های جلوگیری از ضایعات و پیش بینی روند افزایش جمعیت در درازمدت، می توان امیدوار بود که کشور توان جوابگویی به نیازهای غذایی محصولات استراتژیکی را از طریق تولید داخلی دارد. سیاست رسیدن به خودکفایی نسبی در راستای تدابیر افزایش تولید، در برخورد با مساله ضایعات و چگونگی کاهش آن مورد توجه قرار گیرد.
    با توجه به اینکه هم اکنون در خرما و پسته مقام اول، در کشمش مقام سوم و همچنین در زمینه های زراعی و باغی می توانیم حرف اول را بزنیم، اگر روی صنایع بسته بندی و صادراتی بیشتر کار شود، از لحاظ کشاورزی می توانیم جایگاه مطمئنی در دنیا داشته باشیم.
   

دولت باید سازمان هایی را که وظیفه ی آنها کنترل کیفی محصولات و نظارت بر استاندارد بودن محصول، نظارت بر انبارها و سردخانه ها، تعمیر و نگهداری جاده و نظارت بر تولید ماشین آلات است، و همچنین سازمان های تولیدی و بازاریابی را موظف نماید که استانداردهای در نظر گرفته شده جهت کاهش ضایعات را رعایت نمایند و در غیر این صورت از فعالیت های آنها جلوگیری کند.

در صورت سیاست گذاری و برنامه ریزی صحیح و سرمایه گذاری نه چندان زیاد در صنایع وابسته به کشاورزی، در مقایسه با رقم بالای ضایعات در شکر توسط بخش خصوصی، تعاونی های تولید و استفاده از سرمایه گذاری خارجی، نه تنها می توان این ضایعات را به حداقل رساند، بلکه با صرفه جویی های ارزی ناشی از بی نیازی به واردات مواد غذایی، می توان با صدور مازاد محصولات تولید شده به خارج و استحصال ارز، زمینه های شکوفایی بخش کشاورزی، رونق اقتصادی و اشتغال بیشتر را فراهم کرد.

خشک کن طلایی تنها راه است و مناسب ترین انتخاب برای اشتغالزایی با ارزان ترین قیمت

البته این مهم با کلی گویی درباره مشکل ضایعات میسر نمی شود و لازمه ی آن انجام تحقیقات و بررسی های تخصصی و ارایه ی نتایج و تجربه و تحلیل علمی آنهاست تا بتوان با بهره گیری از اطلاعات واقعی، صحیح و دقیق، ابعاد و زوایای مشکل را شناخت و برای کنترل آنها برنامه ریزی کرد.

و کلام آخر اینکه با تحول در افکار مدیران، این موضوع بایستی در راس مدیریت ها و تصمیم گیری ها قرار گیرد و از سوی دیگر فرهنگ مصرف مردم با صرفه جویی و استفاده ی درست و بهینه از فرآورده ها و محصولات کشاورزی عجین شود.

تا زمانی که در ذهن مسوولان کشور، صنایعی مانند خودروسازی دارای مزیت نسبی باشد، در بخش کشاورزی ایران تحولی ایجاد نخواهد شد. در حالی که اتکا به پتانسیل های موجود در بخش کشاورزی بعد از نفت می تواند نجات دهنده ی اقتصاد کشور باشد.

ماهنامه دام کشت و صنعت

تماس مکاتبه ای با خشک کن طلائی

[e-mail]

به امید دیدار